درباره گزارش تعریفهای گوناگون ارایه شده است. گزارش از ریشه‌ی فعل "گزاردن" به معنی به جا آوردن، انجام دادن است.[1] این معنی در ترکیباتی چون سپاسگزاری و نمازگزاردن بکار رفته است. این واژه از ریشه‌ی لاتین"reporter" به معنی باز پس آوردن یا بازگشت اطلاعات است. از نظر معنایی گزارش عبارت است از: "شرح و تفسیر قضیه، شرح و تفصیل خبر یا کاری که انجام یافته".[2] معنی اصطلاحی آن، عبارت است از انتقال و انعکاس پاره‌ای از اطلاعات حاصل از مشاهده، تحقیق و پژوهش درباره‌ی یک موضوع مشخص به روش علمی و مستند بر مدارک، شواهد و حقایق.
فن گزارشنویسی عبارت است از "مهارت نگارش اطلاعات، حقایق، علل مسایل، رویدادها و استنتاج و ارایه راه حلی که به ترتیب و توالی منطقی با روشنی و اختصار با رعایت اصل ساده‌نویسی و سالم نویسی صورت گرفته‌باشد."[3]
با استفاده از گزارشنویسی، مطالب هر موضوع به صورتی مرتب و منظم و بر کنار از هر گونه ابهام و نارسایی در جهت رسیدن به هدف و منظور خاصی نقل میشود.
در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که غرض از تنظیم هرگونه گزارش، ارایه منظم و مرتب عقاید افکار و اطلاعات بر اساس طرح و نقشه‌ای که از پیش برای تحقق هدفی خاص انتخاب شده، به همراه شرح تفسیرهای آن در ساده‌ترین و اساسی‌ترین شکل خود که پاسخگوی نیازهای خواننده باشد.
موضوع گزارشنویسی از روشها و اصولی گفتگو میکند که بدان وسیله ساده‌نویسی تحقق یافته، پیام به سرعت، صحت و روشنی به خواننده می‌رسد. مقصود از ساده‌نویسی این نیست که نامه یا پژوهش لغت یا اصطلاح دشوار نداشته باشد بلکه مقصود آن است که آن لغت یا اصطلاح برای خواننده به راحتی قابل فهم بوده و کلمات مشکل با ساده‌ترین و روشن‌ترین واژهها جایگزین گردد. گزارشنویسی از مهم‌ترین وسایل و ابزارهای مبادله و انتقال اطلاعات است. بیشتر تصمیمهایی که سرپرستان سازمانها، ادارهها یا اشخاص می‌گیرند، بر اساس گزارشهایی است که از کارشناسان و مسولان زیر سرپرستی یا گزارشگران مربوط دریافت میشود. پس اگر در تهیه و تنظیم گزارشها دقت کافی نشود طبعاً مبنای تصمیماتی قرار خواهد گرفت که از عیب و نقص مبرا نبوده و نه تنها پیام نویسنده به درستی به خواننده نرسیده بلکه باعث زیانهایی خواهد شد.
دقت و حساسیت یک گزارش از سخن بالا به خوبی برداشت میشود. بنابر این گزارشنویسی از مشکل‌ترین وسایل مبادله اطلاعات است. زیرا هنگام نوشتن گزارش در صورت عدم دقت و اهمال، بسیاری از مطالب مهم فراموش شده و اگر طرح منطقی و روش گزارشنویسی به صورت صحیح مورد توجه قرا نگیرد گزارشی درست حاصل نخواهد شد.
یکی از اشکالاتی که ممکن است در نوشتن گزارش بوجود آید پیروی از سبکهای ادبی است که نویسنده گزارش ممکن است در نگارش انتخاب کند. این سبکها با همه ارزشی که در متون ادبی دارد، نباید در گزارشنویسی مورد استفاده قرار گیرد چرا که نویسندگی هنر است و کسب مهارت در این هنر مستلزم وجود ذوق و قریحه در افراد است اما فن گزارشنویسی، بر اصل گفتار معمولی و زبان نوشتاری رسمی تکیه دارد که برای هر کس امکان‌پذیر است. از این رو باید پذیرفت که "گزارشنویسی" فن است و فن خود از مقوله‌ی علم شمرده میشود و علم واقعیت را در مفاهیم منعکس می‌نماید. در حالی که نویسندگی از دیدگاه ادبیات، هنر است. در هنر الگوی مشخص وجود نداشته و تخیل و احساس نقش اساسی دارد. در این صورت ابهام بر روشنی و صراحت، برتری دارد در حالی که در فن صراحت و روشنی حرف اصلی را می‌زند و رفتارِ منظمی است که باید به آن پایبند بود.
سابقه گزارشها
پس از آغاز زندگی اجتماعی بشر، انتقال اطلاعات، یکی از موضوعاتی است که بشر به آن پرداخته و تجربیات، مشاهدات و تفکرات خود را به صورت روایتهای شفاهی برای همنوعان خود نقل و گزارش کرده است. پس از پیدایش خط، این روایتها و گزارشها برای انسانهای دورههای بعد هم قابل استفاده و در دسترس بوده است.
سابقه‌ی گزارشنویسی مکتوب به حدود سه هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. در دوره‌ی ساسانیان، دبیران که از دانشهای زمان خود نیز اطلاعات کافی داشتند و دارای خطی خوش بودند وظیفه‌ی نگارش در دربار را بر عهده داشتند.
غالب گزارشهای این دوره از تاریخ که بیشتر به صورت سنگ نوشته، پوست نوشته، الواح گلی و گاه نوشتههای روی ظروف و کاسههای گلی بود، روایتهای تاریخی از منازعات و کشور گشایی پادشاهان، تعالیم مذهبی و متون مذهبی است. اوستا نمونهی کاملی از مورد اخیر است. این نوع گزارشهای اولیه و باستانی طبیعتا بسیار ساده و بی‌تکلف بوده و با خطوط میخی و پهلوی نگاشته می‌شده است.
پس از حمله اعراب به ایران و واژگونی نظام پادشاهی ساسانی، با دوره‌ی جدیدی از فرهنگ و تمدن روبرو می‌شویم. روایت و گزارشهای این دوره مربوط به رفتارهای پادشاهان، دخل و خرج دربار، آیین و آداب و رسوم مردم، تاریخ و بسیاری از جنبههای زندگی آن روز مردم است. تاریخ بیهقی، سفرنامه ناصرخسرو و رسالههای جغرافی نمونههایی از نوشتهها و گزارشهای این دوره به شمار می‌رود.
گزارشنویسی جدید
امروزه گزارش شالودهی اصلی انتقال اطلاعات در تمام زمینههای علمی، فرهنگی، اجتماعی و به طور کلی خبررسانی میباشد. با پیشرفت حیرتانگیز بشر در یکی دو قرن اخیر و به‌ویژه پنجاه سال اخیر در زمینهی ارتباط و علوم و فنون مختلف و تغییر رویکرد بشر نسبت به مسایل، گزارشنویسی نیز با شرایط جدید و نیازهای روزمره منطبق و سازگار شد. نگرش علمی بشر به موضوعات پیرامون خود، چارچوب و قوانین خاصی را در این مورد حاکم و رایج کرد. نقش حیرتانگیر کامپیوتر و اینترنت، در سرعت بخشیدن به کار نشر و اطلاع رسانی، آیین نگارش و فنِ تنظیم گزارشها را دچار تغییر و تحول کرد. گزارشها از جنبهی توصیفی و تفصیلی (تشریحی)، به جنبه توضیحی و اختصاری متمایل شد. در این دوره محور اصلی گزارش بیان حقایق و توضیح واقعیت بدور از هرگونه گزافه‌گویی و مبالغه است.
دلیل روشن این تحول این است که پیامها بایست به سرعت، صحت و روشنی مبادله شود. تصمیمها و اقدامات به سرعت، بر مبنای گزارشها صورت گیرد. بدیهی است هدف از نویسندگی در این دوره، کما بیش معنی و اصل مفهوم بوده است. در این دوره ظرافتهای قلمی و سخن‌پردازیهای طولانی و کسل کننده جای خود را به نوشتههای ساده، صریح و روشنی داد که در عین این که همه حقایق در گزارش منعکس میشود، از سخن‌پردازی و توضیحات بیهوده و نامربوط اجتناب شده است.
فن گزارشنویسی جدی از مقدمه و خلاصه تا متن، پیشنهاد، نتیجه و پیوستها، همه و همه از روش و قواعد زبان پیروی کرده و نشانهها و علایم نگارشی در آن نقش اساسی دارد.
به جهت نیاز افرادی که با این موضوع سر و کار دارند، نیز با توجه به طبیعت مشاغل پیچیده امروز، تکنیک گزارشنویسی و ویرایش به سرعت در جهان امروز تکمیل و معمول گردید به نحوی که فرا گرفتن این روش و اصول برای همه افراد ممکن گردد.
اهمیت گزارشنویسی
گزارشنویسی و اصولاً نگارش یک "مسولیت" است. بی توجهی و کم اعتنایی به این مسولیت عواقب و عوارضی دارد که باید در برابر آن پاسخگو بود. غالب تصمیمگیریهای مدیران و مسولان سازمانها و موسسات بر مبنای گزارشهایی است که توسط کارمندان و کارشناسان سطوح مختلف اداری تهیه و به مقامات بالاتر گزارش میشود. هر نوع سهلانگاری در تهیه و تنظیم گزارشها بدون شک در قضاوتها، تصمیم‌گیریها، اتخاذ روشها، ارایه راه‌کارها و به طور کلی در سرنوشت یک سازمان و نظام اداری موثر بوده و در حال و آینده آنها می‌تواند تاثیرات حیاتی بجا بگذارد. بنابر این در تهیه و تنظیم هر نوع گزارش از مرحله برنامه‌ریزی تا تدوین و ارایه، باید نهایت توجه و دقت را معمول داشت.
نکته مهم و اساسی در تهیهی گزارش، آشنایی با اصول و قواعد گزارشنویسی، تمرین و ممارست است. بنابراین یک گزارش کامل، جامع و مانع نه تنها نتیجه داشتن اطلاعات کافی و موثق از موضوع، بلکه داشتن توانایی و مهارت در گزارشنویسی است.
انواع گزارش
گزارشها از جهات مختلف قابل تقسیمبندیاند:
الف) گزارش از نظر رسمیت
1- گزارش غیر رسمی: تهیه این نوع گزارش جنبه خصوصی داشته و به طور معمول این نوع گزارش نتیجهی علاقه، کنجکاوی، ذوق و احساس شخصی است و کمتر دارای پیامدهای حقوقی است. مانند سفرنامهها و گزارشهای روزمره از وقایع و گزارشهای ساده، مقالات روزنامهها و مجلات.
2- گزارش رسمی: این نوع گزارش هنگامی ارایه می‌گردد که فرد یا افرادی مامور تهیهی آن میشوند. تهیه این نوع گزارشها برای هدف خاصی صورت میگیرد، بنابراین تهیه آن یک وظیفه و مسولیت اداری به حساب میآید. این گونه گزارشها مربوط به مسایل اداری، بازرگانی، سیاسی، اجتماعی، علمی و مانند آن است و دارای پیامدهای حقوقی و قانونی مستقیم میباشد. بنابراین تهیه گزارشهای اداری و رسمی، اغلب ماموریتی دقیق، پر زحمت و وقتگیر است.
ب) گزارش از نظر کاربرد
1- گزارش تحصیلی و پژوهشی: هدف این نوع از گزارش بالا بردن سطح اطلاعات و معلومات دانشجو یا محقق و سطح کیفی دانشهاست.
2- گزارش اداری: به طور معمول این نوع از گزارش در سازمانهای اداری، شرکتها، وزارتخانهها، نهادها و بانکها تهیه میشود و در جهت برنامه‌ریزی، اتخاذ تصمیمات اداری مورد استفاده قرار میگیرد.
پ) گزارش از نظر منابع و اندازه
1- گزارش ساده: در تهیهی اطلاعات این نوع از گزارشها تنها به منابع دست اول اکتفا میشود.
2- گزارش تفصیلی: در این نوع از گزارش برای کسب اطلاعات به منابع وسیعی مراجعه شده و علاوه بر منابع دست اول از منابع دست چندم هم استفاده میشود. بنابراین نتیجهی این گزارشها حقیقیتر و قابل اعتمادتر اند.
ت) گزارش از نظر انعکاس اطلاعات و مطالب
1- گزارش انشایی: اطلاعات و مطالب منعکس شده در این نوع از گزارشها به صورت متن و نوشته میباشد.
2- گزارش مختلط ـ در این نوع از گزارش برای انعکاس اطلاعات، علاوه بر متن ساده از جدول، نمودار، منحنی، فرمول و تصویر هم استفاده میشود.
نکات قوت یک گزارش
اگر چه گزارشها از نظر منظور و هدف، کاربرد، نحوهی تهیه و ارایه با یکدیگر متفاوت هستند ولی در برخی از مشخصات با هم مشترکند. ازاین رو برای یک گزارش خوب می‌توان نکاتی رایاد آوری کرد که بیان کننده‌ی ویژگی همه گزارشهاست:
Ø گزارش باید تنها منعکس کننده‌ی حقایق باشد. در هیچ موردی اطمینان بیجا و غیرِ مستند نداده و عقاید و احساسات و سلیقههای شخصی در آن دخالت داده نشود.
Ø گزارش باید سرشار از اطلاعات لازم و کافی بوده و از هر گونه مطلب غیر ضروری و یا غیر مفید مبرا باشد و به صورت صحیح و منظم تقسیم بندی شده باشد.
Ø گزارش باید نه خیلی طولانی و مفصل و نه خیلی کوتاه و مختصر باشد؛ یعنی به‌اندازه‌ای مفصل باشد که همه‌ی نکات قابل ذکر را دربر گیرد و از طرفی در خواننده ایجاد ملال و خستگی نکند، بلکه رغبت و علاقه‌ی او را به خواندن و مطالعه برانگیزد تا خواننده مطالب آن را به طور دقیق و جزء به جزء درک نماید.
Ø گزارش باید از صفت تازگی و ابتکار بر خوردار باشد و به حل مسایل و مشکلات و ازدیاد معلومات کمک کند.
Ø گزارش باید بر اساس تفکری صحیح و منطقی تدوین شده باشد و از حدس و احتمال بدور باشد تا خواننده به آن اعتماد کند و در مطا لب آن تضاد و دوگانگی نبیند.
Ø گزارش باید از اظهار نظر صریح و قطعی درباره‌ی مسایل مشکوک و اظهارات مبهم به دور باشد.
Ø نقل قولها باید بدون تحریف و با دقت تمام با ذکر منبع و ماخذ آورده شود.
Ø قواعد درست نویسی و سجاوندی در آن رعایت گردد.
نکات ضعف یک گزارش تحقیقی
از نکات ضعف و نقایص یک گزارش می‌توان نکات زیر را نام برد:
Ø ضعف انشا و جمله‌بندی و اعمال سبک غیر علمی[4] که موجب نارسایی گزارش میشود.
Ø ترکیب غلط از نظر فصلبندی و پاراگرافبندی موضوعات که گزارش را مبهم و گمراه‌کننده می‌سازد.
Ø انتخاب روش غلط و غیر اصولی پژوهش که نتیجه‌اش ارایهی گزارش اشتباه، مشکوک یا غیر واقعی است.
Ø عدم دقت در ارایه مطالب درست به گزارش خلل وارد کرده و ای بسا حقیقتی را وارونه جلوه داده و سرنوشت فرد یا افرادی را دگرگون می‌سازد.
Ø اظهار نظر کمی بدون ارایهی آمار و ارقام، ارزش گزارش را در نظر خواننده پایین می‌آورد؛ زیرا اظهار نظر قطعی وقتی ارزش واقعی دارد که مبتنی بر آمار و ارقام و جداول دقیق و درست باشد.
Ø وجود تناقص در قسمتهای مختلف یک گزارش نیز از نقاط ضعف آن محسوب میشود و موجب کاهش اعتماد خواننده می‌گردد.
قالب و ساختار گزارش
امروز قالب گزارش یا پژوهش همان قدر اهمیت دارد که محتوای گزارش یا پژوهش. اگر شما زیباترین فکر را در قالبی ناهنجار ارایه دهید، همچنان است که فرسوده‌ترین اندیشه را در قالبی بهنجار و زیبا جای دهید.
در گزارشها و پژوهشهای سازمانی، مساله مهم این است که اندیشه گزارشگر و پژوهشگر و قصد و هدف او به روشنی به خواننده منتقل شود. این انتقال صورت نمیگیرد، مگر این که به موازات توجه به متن و محتوای گزارش، به قالب گزارش نیز اهمیت دهیم و اجزای قالبِ گزارش را باز شناسیم و حقوق هر یک را بگزاریم.
§ برخی از گزارشها در قالب فرم ارایه میشوند که هر سازمان و نهادی بر اساس انگیزه، هدف و مخاطب گزارش از فرمهای چاپی خاص کمک میگیرد و گزارشگر بایستی اطلاعات خواسته شده را در محل مربوطه درج نماید. در این گزارشها فضای مناسب برای پیگیریها و دستور مقامات برای پیگیریهای لازم در نظر گرفته میشود.
§ نوع دیگر گزارش از نظر قالب گزارشهای کوتاه است که به طور معمول در یک یا دو صفحه با قطع A4 تهیه میشوند. در صفحهی اول مشخصاتِ عنوانهای گیرنده، تهیهکنندهی گزارش، موضوع، شماره و تاریخ گزارش درج میشود و متن آن نیز در پی میآید.
§ کاملترین گراشها، گزارش مفصل است که دارای قالب و ساختار ذیل است:
اجزا و قالب گزارشهای مفصل: گزارشهای مفصل اغلب از بخش‌های متمایز تشکیل میشود و به ترتیب ذیل مرتب می‌گردد:
الف) صفحه عنوان- در آن نام موسسه، سازمان یا نهادی که گزارش در آنجا تهیه میشود، موضوع گزارش، نام گزارشگر، نام دریافت کننده‌ی گزارش، تاریخ و نام محل تهیهی گزارش درج میشود؛
ب) پیشگفتار یا سرآغاز- بخشی از گزارش که در آن به جریان کلی تحقیق اشاره و از کسانی که به نحوی در تهیه گزارش به محقق کمک کرده‌اند تشکر و قدردانی میشود.
پ) فهرست مطالب- فهرست مطالب و فصلهای گزارش در یک صفحه مجزا، با ذکر شمارهی صفحهی هر فصل و بخش آورده میشود.
ت) فهرست پیکرها ـ برخی از نوشتهها علاوه بر متن نوشتاری، از تصویر، نمودار، جدول، نقشه، پیکره و مانند آن هم در خلال مطالب استفاده میشود. فهرستی از این اطلاعات غیر نوشتاری به همراه شمارهی صفحهی مربوطه در این قسمت درج میشود.
ث) متن گزارش- متن گزارش بصورت مشخص از چند بخش تشکیل میشود که به قرار زیر است:
I. چکیده یا خلاصهی گزارش: منظور از چکیده یا خلاصه، فکر یا فکرهایی است که در آن بخش آمده باشد. بیان چکیده مطالب، دلالت بر آگاهی نویسنده و احاطه او بر موضوع و محتوای گزارش دارد.
تهیهی چکیده یا خلاصه مطالب گزارش، برای استفاده خوانندگانی است که به دلیل زیادی مشغله، فرصت مطالعه جزئیات را از آغاز تا انجام ندارند و می‌خواهند بایک نگاه دقیق به چکیده یا خلاصه، اطلاعات درست دریافت کنند و تصمیم درست بگیرند. چکیده یا خلاصه را نیز در پایانیترین بخش نوشته می‌توان آورد.
برای تنظیم خلاصه گزارش، راه درست آن است که:
_ مطالب گزارش را به صورت جملههای که در بر گیرندهی سرفصل مطالب است، خلاصه کنیم.
_ بکوشیم تا جملهها خالی از ابهام باشد و تصویری روشن از کل مطلب را بدست دهد.
_ یقین کنیم که مفهوم کلی موضوع گزارش، با مفهوم جملهی خلاصه، به طور کامل هماهنگ است.
II. مقدمه: مقدمه یعنی دریچه‌ای که دورنمای گزارش و مراحل پژوهش را به خواننده می‌نمایاند و او را برای مطالعه متن آماده میکند. مقدمه مشتمل است بر شرحِ اجمالی مساله و موضوع گزارش، و معرفی روش و شیوهی تحقیق و ذکر ابعاد موضوع. هر مقدمه دارای سه وظیفه‌ی اصلی است:
1. روشن ساختن موضوع گزارش برای خواننده؛
2. مشخص کردن هدف نویسنده از نوشتن گزارش؛
3. بدست دادن طرح و نقشهی اریه مطلب.
هر گزارش الزاماً این سه وظیفه را بر دوش نمی‌کشد، لیکن گزارشهای توضیحی، گزارشهای تحلیلی و ارزشیابی یا پژوهشهای اداری و سازمانی، بر حسب حجم و نوع مساله، حتماً نیاز به مقدمه دارند. گزارشهای توضیحی ساده و کوتاه، نیاز به مقدمه نداشته و همان پاراگراف اول گزارش که در آن اشارتی به شماره، تاریخ، موضوع و پیوست میکند، در حکم مقدمه بشمار میآید.
در مقدمه نباید وارد جزئیات شد؛ بی آنکه کلیگویی کنیم، باید در پاراگراف یا پاراگرافهای مقدمه، مطلب به صورتِ کلی و مجمل بیان شود. فلسفهی مقدمه، آماده کردن ذهن خواننده برای ورود به مطلب است.
III. متن اصلی یا توضیح و تشریح گزارش: در این بخش از گزارش که گاهی "متن" خوانده میشود، مطالب، تحلیل و شکافته شده، جزئیات مورد بحث قرار میگیرد و مساله و نکات باریک تعریف و تشریح و راه‌حلها بررسی و استنتاج میشود. بحث و بررسی جزئیات در این جایگاه قرار میگیرد.
چه بسا در این بخش، صورت مساله یا مشکل در یک پاراگراف مستقل تعریف گردد و لازم آید که از فرض، اصول موضوعه، میزانها یا معیارهای سنجش مساله در بحث و تحلیل مطالب، استفاده شود. سنجش منطق استدلالها و بحثها، باید به گونه‌ای باشد که استنتاج برای خواننده قابل قبول باشد و این کار سامان نمییابد، جز این که راه‌حل براساس تعاریف، معیار‌ها و موازین انتخاب گردد.
گاهی ایجاب میکند که گزارش یا پژوهشی، به بخشها یا فصلهایی تقسیم شود و هر بخش، با عنوانی گویا و متناسب با محتوای خویش در صدر مطالب مربوط قرار گیرد.
IV. نتیجه، پیشنهاد یا توصیه: در این بخش از متن یا محتوای گزارش، هرگز فکری تازه و نظری جدید نباید ارایه کرد. زیرا فکر یا نظر تازه باید در متن پرورده شود و با توجه به سایر مطالب مورد برسی قرار گیرد. نتیجه، پیشنهاد یا توصیه باید مبتنی بر حقایق امر و توضیحات مطالب باشد و در پاراگراف یا پاراگرافهای متمایز از پاراگرافهای مربوط به "توضیح جزئیات" جای گیرد.
گاهی گزارش آن چنان دقیق، روشن و پیام به صورت صریح تنظیم میشود که خواننده به‌ویژه اگر مسولیتی سنگین و وقتگیر داشته باشد تنها با خواندن موضوع، مقدمه و نتیجه گزارش می‌تواند پیام را دریافت کند و از خواندن متن بینیاز شود.
ج) پیوستها- سندها، نقشهها، جدولها، اطلاعات جانبی یا توضیحاتی که در متن گزارش نمیگنجد به عنوان پیوست پس از متن میآید.
چ) نامنامه: در نوشتههای علمی، اسمهای خاص (نامهای جغرافیایی و نام اشخاص) که در متن نوشته ذکر شده، استخراج شده به همراه شمارهی صفحه یا صفحاتی که این اسامی در آنجا آمده، به ترتیب حروف الفبا درج میشوند.
ح) موضوعنامه یا فهرست موضوعی (index): در هر نوشتهای علاوه بر مطالب فهرست شده در فصلهای مختلف، به موضوعهای کلی و جزیی دیگر نیز پرداخته شده است. ارایهی فهرست الفبایی از موضوعهای بررسی شده به همراه شمارهی صفحه یا صفحات مربوطه به دسترسی آسان خوانندگان به موضوعهای مختلف کمک زیادی میکند.
خ) واژهنامه: واژههای تخصصی، اصطلاحات علمی به ترتیب حروف الفبا به همراه توضیحات لازم در بخش جداگانهای تهیه و تنظیم میشوند.
د) کتابنامه: فهرست کامل الفبایی از آدرس مجلات، مقالات، کتابها و بطور کلی نوشتههایی که در زمینهی موضوعِ نوشته، نگارش شدهاند. این منابع ممکن است به طور مستقیم مورد مطالعهی محقق قرار نگرفته باشند و یا در دسترس نباشند.
ذ) منابع و ماخذ: آدرس کامل مجلات، مقالات، کتابها و بطور کلی نوشتههایی که تحقیق به آنها متکی بوده و به نحوی مورد استفادهی محقق قرار گرفتهاند را به ترتیب حروف در این بخش ذکر میکنند:
نام نویسنده، نام کتاب، انتشارات، سال و محل انتشار، شمارهی جلد و نوبت چاپ.
امروزه با در اختیار بودن منابع لاتین و نیز منابع دیجیتالی منتشر شده در شبکهی جهانی وب نیز به عنوان منابع مورد استفادهی محققین و اندیشمندان، بهتر است در صورت وجود این منابع، لیستهای مجزایی از آنها تهیه گردد.
----- پاورقی -----------------------------
[1] فرهنگ دو جلدی فارسی عمید ذیل واژهی گزاردن
[2] همان
3 ماحوزی، ص 61.
[4] منظور از سبک علمی سبکی است که در نوشتههای علمی مورد استفاده میباشد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر